خالکوبی به فرآیند ایجاد طرح‌های دائمی با ماندگاری طولانی روی پوست اشاره دارد. این اقدام پدیده‌ای جهانی است که در مناطق مختلف جهان انجام می‌شود و تشابه‌هایی نیز دیده می‌شود. خالکوبی در واقع یک واژه است که از زبان پارسی میانه نشأت می‌گیرد. همچنین واژه تاتو نیز در زبان فارسی به کار می‌رود و در واقع از واژه‌های امانت‌گرفته از انگلیسی هستند. مفهوم تاتو در قرن هجدهم میلادی در زبان انگلیسی ظاهر شد. اساتید زبان‌شناس باور دارند که اصطلاح تاتو از زبان ساموآیی به معنای “کوبیدن” به انگلیسی وارد شده است.
تاریخچه خالکوبی
احتمالاً خالکوبی باستانی همانند نقاشی‌ها تاریخچه‌ای طولانی دارد. اولین نمونه‌های خالکوبی در جهان روی بدن اوتسی یا مرد یخی کشف شده‌اند که به سال‌های ۵۰۰۰ قبل از میلاد بازمی‌گردد. در سال ۱۹۹۱، جسد یک مرد یخ‌زده در کوهستان‌های آلپ پیدا شد که در بدن خود حدود ۶۱ نمونه خالکوبی داشت که خالکوبی‌ها کوچک و نامعلوم بودند. این خالکوبی‌ها تنها از چند نقطه و خط تشکیل شده بودند. تحلیل‌گران اعتقاد دارند که این خالکوبی‌ها ممکن است برای مقاصد درمانی در آن دوران استفاده می‌شده باشند، مانند نوعی طب سوزنی.
موضوع جالبی است که در دوره نوسنگی یا عصر برنز، چنین خالکوبی‌هایی انجام می‌شد. زیرا این نوع خالکوبی‌ها نیاز به مدتی حدود چند ماه برای بهبود کامل پوست داشته است. این مسئله نشان‌دهنده دانش و مهارت‌های بسیار در زمینه ترمیم پوست و درمان در آن زمان است که به وضوح شگفتی‌آور است.
در اواخر قرن نوزدهم، ماشین تتو با استفاده از اصول دستگاه چاپ توماس ادیسون به وجود آمد. این دستگاه ابتدا در سال ۱۸۷۵ ساخته شد و از آن زمان تاکنون تغییرات چندانی نداشته است. این دستگاه همچنان قادر است پوست را با سرعتی بین ۵۰ تا ۳۰۰۰ بار در دقیقه سوراخ کند. در طول زمان، خالکوبی یا تتو به یک روش برای انتقال داستان شخصی هر فرد تبدیل شده است.
خالکوبی در اقوام و فرهنگ‌های مختلف جهان
در ایران، خالکوبی بیشتر به عنوان یک سنت مرسوم در میان پهلوانان و افرادی با سبک زندگی سنتی و اوباش جاهل شناخته شده است. در برخی نقاط دنیا نیز خالکوبی به عنوان یک سنت مختص به خودش دارد. به عنوان مثال، مردم آینو در ژاپن سنتی دارند که به نام “خالکوبی” شناخته می‌شود و آنها روی چهره‌شان خالکوبی‌هایی را ایجاد می‌کنند. همچنین در مناطقی مانند شمال آفریقا، نیوزیلند نیز خالکوبی به عنوان یک سنت رایج شناخته می‌شود. این روش در قومیت‌های و گروه‌های مختلفی در تایوان، فیلیپین، برنئو، جزایر منتاوی، آفریقا، قاره آمریکا (شمالی، جنوبی، مرکزی)، اروپا، کامبوج، نیوزیلند و میکرونزی رایج است.
دلایل استفاده از نقش های خالکوبی
در گذشته زنان اکثراً برای افزایش زیبایی خود از خالکوبی استفاده میکردند و اغلب به دلایل خرافی مانند افزایش محبت شوهر، جلب سپیدبختی یا دفع چشم بد، این روش را به کار می‌بردند. با توجه به هدف مورد نظر نحوه انجام خالکوبی متفاوت بوده است. به عنوان مثال، در زیر گردن از طرح‌های بوته گل یا گنجشک برای افزایش زیبایی استفاده می‌شده است. خال‌های متنوعی همچون نقش سرو یا بوته گل بر سینه و خال تکی بر چانه یا میان ابروها برای زیبایی پوست انتخاب میکردند. خال محبت نیز معمولاً بر روی زبان نقش می‌بسته و خال‌های دیگری مانند خال چشم بد یا نماد افزونی مهر شوهر در نواحی مختلفی از بدن مثل زیر ناف به‌کار می‌بردند. گاهی اوقات از خالکوبی به عنوان یک روش درمانی برای مشکلاتی همچون گلودرد (خالکوبی در منطقه گلو)، ترس (خالکوبی در منطقه آلت تناسلی) یا باد فتق (خالکوبی در ناحیه زیر ناف) استفاده می‌شده است. افرادی چون پهلوانان نیز معمولاً خال‌هایی با نماد‌هایی چون شیر و اژدها بر بازو یا سینه خود می‌کشیدند.
روش‌های خالکوبی
شیوه قدیمی خالکوبی در سرتاسر ایران با تفاوت‌های کمی یکسان بوده است. در این روش، ابتدا با استفاده از یک سوزن نقش مورد نظر را بر روی پوست حک میکردند تا کمی خون به سطح پوست بیاید و سپس ماده رنگی را بر روی این زخم قرار می‌دادند تا به تدریج توسط پوست جذب شود. این ماده رنگی می‌توانست شامل نیل، سرمه، دوده چراغ، آب تره یا هر نوع رنگ طبیعی دیگر به صورت مایع یا جامد باشد که به آن “خالکوبی گوشتی” گفته می‌شد. به دلیل مشکلات بهداشتی مرتبط با این روش و همچنین خطرات خون آمدن این کار به حکم حرام تلقی می‌شد.
اما در روش جدید خالکوبی با استفاده از دستگاه‌ها انجام می‌شود. دو نوع اصلی از این دستگاه‌ها عبارتند از دستگاه‌های آهنربایی (مگنت یا گان نامیده می‌شوند) و دستگاه‌های روتاری که دارای موتور کوچکی هستند. سازوکار هر دو نوع دستگاه در نهایت به حرکت رفت و برگشتی سوزن منجر می‌شود.
درد در فرآیند خالکوبی
به دلیل اینکه جوهر خالکوبی در غشاء میانی پوست تزریق می‌شود و در این منطقه عصب‌های حسی وجود دارد، فرآیند خالکوبی با درد همراه است. در نواحیی از بدن که کمترین مقدار چربی را دارند و دارای پایانه‌های عصبی بیشتری هستند، منجر به تجربه درد بیشتری می‌شود. نواحی همچون رویه و مچ پا، ساق پا، زیر بغل و قفسهٔ سینه از جمله نواحی حساس بدن هستند. با این وجود، شدت درد با توجه به حساسیت فرد متفاوت است. واکنش هر شخص به فرآیند خالکوبی با دیگران متفاوت است و آستانهٔ تحمل درد نیز بین افراد مختلف تفاوت دارد.
خطرات بهداشتی خالکوبی
با توجه به شکستن سد دفاعی پوست، فرآیند خالکوبی می‌تواند به سلامتی افراد آسیب برساند و به بروز مشکلات عفونی و حساسیت منجر شود. در صورتی که وسایل مورد استفاده در خالکوبی به خوبی ضدعفونی نشوند، احتمال انتقال بیماری‌های جدی همچون ایدز وجود دارد. همچنین، استفاده از رنگ‌های تقلبی توسط برخی از تتوکاران می‌تواند به پوست آسیب برساند و عوارض جدی به همراه داشته باشد. منبع
